(ANTĐ, ngày 14/05/2009) - Đã có nhiều ý kiến cho rằng về bản chất, sách lậu chính là hàng giả vì không có giấy phép in, không có nguồn gốc xuất xứ, không trả tác quyền, chất lượng kém và cũng độc hại cho người tiêu dùng. Thế nhưng, khái niệm sách giả lại không được định nghĩa trong Luật Xuất bản cũng như các văn bản dưới luật. Trong tình hình sách lậu hoành hành như hiện nay, đã đến lúc cần xây dựng một quy định đặc thù đối với sách lậu hoặc, phải coi đó là hành vi sản xuất hàng giả và truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi này.

(ANTĐ) - Đã có nhiều ý kiến cho rằng về bản chất, sách lậu chính là hàng giả vì không có giấy phép in, không có nguồn gốc xuất xứ, không trả tác quyền,  chất lượng kém và cũng độc hại cho người tiêu dùng. Thế nhưng, khái niệm sách giả lại không được định nghĩa trong Luật Xuất bản cũng như các văn bản dưới luật. Trong tình hình sách lậu hoành hành như hiện nay, đã đến lúc cần xây dựng một quy định đặc thù đối với sách lậu hoặc, phải coi đó là hành vi sản xuất hàng giả và truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi này.

>>> Bài 1:  Nhờn thuốc

Sách giả cũng độc hại

Bộ Công an và Bộ Thông tin - Truyền thông vừa ban hành  Thông tư liên tịch số 16/2009/TTLT - BTTTT-BCA về việc phối hợp phòng chống in lậu, theo đó, sẽ thành lập một đoàn thanh tra liên ngành cùng các đội thanh tra liên ngành từ Trung ương tới địa phương. Thanh tra Bộ TTTT sẽ chủ trì phối hợp với các cơ quan chức năng khác tiến hành thanh tra định kỳ, đột xuất và thường xuyên các hoạt động in trên toàn quốc. Hàng năm sẽ mở các lớp tập huấn, nâng cao kiến thức pháp luật về in và công tác phòng chống in lậu cho các cán bộ và tổ chức liên quan. Những cá nhân tổ chức vi phạm pháp luật trong hoạt động in sẽ bị nêu tên rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng. Đây cũng được coi là một biện pháp hữu hiệu đánh vào ý chí của giới làm sách lậu, đồng thời cũng thể hiện sự quyết tâm của các cơ quan quản lý trong việc dẹp nạn sách lậu.

Hiện nay, phổ biến một quan niệm cho rằng: sách lậu - sách giả chỉ gây thiệt hại kinh tế đối với các nhà làm sách chân chính và tác giả của cuốn sách, chứ không gây tổn hại đến độc giả, nếu không muốn nói là độc giả có lợi vì mua được sách rẻ.

Chính bởi suy nghĩ ấy, nên dù biết mười mươi là sách lậu - sách kém chất lượng, nhiều người vẫn mua và vẫn đi tìm mua.

Họ không nhận thức được rằng: không chỉ phá tan toàn bộ hệ thống sách bản quyền của các NXB, các doanh nghiệp làm sách chính thống, sách giả còn làm tổn hại nghiêm trọng đến uy tín, danh tiếng của ngành xuất bản trong nước, nhất là khi Việt Nam đã trở thành thành viên của Công ước Berne và WTO.

Uy tín không có đồng nghĩa với việc các NXB sẽ khốn đốn khi muốn  thương thảo bản quyền với nước ngoài, dần dần những cuốn sách best-seller trên thế giới càng ngày sẽ càng khó đến được tay độc giả Việt Nam.

Một hệ lụy lớn hơn của sách giả là sự ăn mòn văn hóa đọc, văn hóa thưởng thức của công chúng. Sách giả dù có làm giống sách thật thì chất lượng cũng chỉ đạt được 80%: từ hình thức như giấy in xấu hơn, đen hơn, bìa sách “dại” hơn, đến nội dung không chỉn chu, nhiều lỗi sai chính tả, cú pháp do không được biên tập...

Người quen đọc sách giả cũng quen dần với những yếu tố kém chất lượng ấy, vô tình tự hạ thấp thẩm mỹ lẫn cảm quan thưởng thức của bản thân. Bên cạnh đó là tâm lý ham rẻ mà coi thường chất xám, coi thường công sức của người viết sách và làm ra sách.

Ông Nguyễn Kiểm - Cục trưởng Cục Xuất bản nhấn mạnh: “Tổn hại về văn hóa nguy hiểm hơn nhiều những thiệt hại về vật chất mà các nhà làm ăn đàng hoàng đang phải gánh chịu. Cần sớm phải quy việc in sách lậu vào tội sản xuất hàng giả.

Không thể cùng là hàng giả mà một anh thì vào tù, còn một anh chỉ bị xử lý hành chính. Nhưng để làm được điều đó, trước hết phải thay đổi được nhận thức của công chúng, các nhà làm luật phải thay đổi cách nhìn nhận, đánh giá”.

Nếu tổng lực ra quân thì...

Hiện tại, sách lậu chưa bị coi là sách giả nhưng với những công cụ hiện có trong tay, cơ quan quản lý thông tin-truyền thông và các cơ quan chức năng khác như công an, thuế, hải quan, cơ quan cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và chính quyền địa phương có thể “dập” được nạn dịch sách lậu nếu hợp sức và dồn tổng lực “ra quân”.

Mức phạt tối đa ở cả hai hành vi in lậu và vi phạm sở hữu trí tuệ, tịch thu phương tiện in ấn, cấm kinh doanh vĩnh viễn nếu được áp dụng thường xuyên cũng sẽ khiến cho giới in lậu chùn tay.

Tuy nhiên, vì nhiều lý do nên đôi khi các cơ quan có trách nhiệm thanh tra, kiểm tra, xử lý lại “chùn tay”, “nể nang”, “bỏ qua” trước hành vi in ấn, phát hành sách lậu. Và nỗi lo lắng của ông giám đốc của BachvietBooks - Lê Thanh Huy là có thật: “ở Việt Nam, luật (và các văn bản dưới luật) là một chuyện nhưng việc thực thi luật ra sao nhiều khi lại là chuyện khác.

Những người làm xuất bản như chúng tôi chỉ mong sao các cơ quan quản lý Nhà nước coi việc làm sách lậu - hay sách giả là việc lớn chứ không phải là việc nhỏ”. Thế nên, cùng với việc đề nghị truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi in ấn sách lậu thì trước đó việc kiểm tra, xử lý hành chính cũng cần phải được làm nghiêm túc và triệt để thì mới mong dẹp được nạn sách lậu.

Luật sư Lê Quốc Đạt - Chi nhánh Công ty Luật hợp danh Cảnh Khôi Sách lậu chỉ xử lý hành chính chưa đủ răn đe Theo tôi hành vi in sách lậu nên nhìn ở hai góc độ, một là in lậu nguyên bản nội dung của tác phẩm chính đã được phép xuất bản đó là hành vi làm hàng giả. Hậu quả của nó dừng ở mức chiếm đoạt tài sản của người được quyền phát hành. Nhưng ở một góc độ khác nếu xuất bản với nội dung không đúng so với nội dung đã được phép xuất bản thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến người đọc. Chẳng hạn như sách giáo khoa, các tác phẩm về lịch sử bị in sai sẽ ảnh hưởng đến nhận thức của người đọc, đặc biệt là thế hệ trẻ. Những thông tin sai đã ăn vào tiềm thức của người đọc, đến khi tiếp nhận một thông tin đúng họ cũng không biết tin vào đâu. Đấy là hậu quả rất lớn mà có thể nhận thức của nhiều người không thấy ngay trước mắt. Không những thế, hành vi làm sách giả hậu quả về mặt thiệt hại kinh tế đôi khi còn lớn một số tội khác được quy định trong Luật Hình sự, nhưng rất tiếc Nhà nước chưa truy cứu hình sự đối với hành vi này mà các biện pháp xử lý hành chính hiện nay gần như không có tác dụng răn đe và phòng ngừa. Việt Nam đã tham gia Công ước Berne, gia nhập WTO, nếu cứ để sách lậu tràn lan như thế này sẽ là vi phạm trong cam kết quốc tế và làm ảnh hưởng lớn trong việc hội nhập.

(Còn nữa)

Hoàng Hồng

ICT